برنج عنبربو

ایران کشوری است که در بسیاری از مناطق آن برنج کشت می­شود. علاوه بر استان­های شمالی کشور، این محصول غنی، در سایر استان­ ها نیز کاشته می­شود. ولی میزان برنج برداشت­شده از اراضی سایر استان­ ها به مقدار چشمگیری نیست، به جز استان خوزستان که به عنوان سومین استان از نظر کاشت برنج شناخته شده و سالانه بیش از ۱۸۰ هزار تن برنج از زمین­ های کشاورزی آن برداشت می­شود. در واقع برنج عنبربو محصول استان­ های خوزستان (شهرستان ­های گتوند، شوشتر و …) و ایلام (نواحی سیروان)، اصفهان، خراسان رضوی (شهر کلات نادری) و فارس می­باشد. برنج عنبربو شاید زیاد قد نکشد، ولی عطر و طعم بسیار خوبی دارد. با توجه به اینکه به نسبت وسعت آن مناطق، کشت می­شود به فروش انبوه نرسیده است، اما طی چند سال اخیر به کردستان عراق و تهران صادر شده­است.

معنی لغوی عنبر، ماده ­ای چرب، خوشبو و معطر که از معده یا روده نوعی ماهی گرفته می­شود و امروزه در عطرسازی به ­کار می­رود. شاید با توجه به معنوی لغوی آن، عنوان عنبربو برای برنج، اشاره به عطر و بوی بسیار خوش آن داشته باشد. متاسفانه زمانی که برنج عنبربو، به شکل چلویی (آبکش) پخت می­شود مقداری از بوی معطر خود را از دست می­دهد.

شکل ظاهری برنج عنبربو، از نوع تمام دانه است، گرد و توپر و دانه کوتاه است. البته مانند همه انواع برنج­ های دیگر، دارای نوع سالم و شکسته نیز می­باشد. شکل ظاهری آن باعث شده که در ظاهر، حجم آن کم به نظر برسد، هر چند از نظر عطر و طعم آنچنان عالی است که حجم کم آن، به چشم نمی­آید. برنج عنبربو خوش پخت است و  به هر ۳ شکل کته، دم و آبکشی قابل پخت می­ باشد. بهتر است مانند سایر برنج­ ها، در مورد طریقه و مدت زمان پخت آن، حتما اطلاعاتی از قبل کسب شود تا برنج عنبربو به خوبی آماده شود و طعم و عطر خوش آن موقع چشیدن، احساس شود. مثلا خیساندن آن به مدت ۱ ساعت در آب به پخت بهتر آن کمک می­کند.

برنج عنبربو، به نسبت برنج­ هایی که در شمال کشور برداشت می­شوند مانند برنج هاشمی و علی کاظمی، آب کم­تری نیاز دارد. در استان خوزستان با توجه به اینکه آب آن شور می­باشد، برنج عنبربو با آب شور کشت می­شود. بسیار سبک است، هضم آن بسیار آسان است و معده را اذیت نمی­کند. این برنج طبعی گرم دارد و از ویژگی های بی­نظیر آن می­توان عاری­ بودن از هرگونه سم و کود شیمیایی را نام برد. مصرف آن برای افرادی که دچار سوء تغذیه می­باشند بسیار مفید است، همچنین کاهش دهنده فشار خون می­باشد. برنج عنبربو به مقدار بسیار زیادی دارای فیبر و ویتامین B است. با توجه به ویژگی­ های بی­نظیرش می­توان آن را یکی از بهترین نوع برنج دانست.

برنج عنبربوی نمونه در واقع یک برنج محلی خوزستانی است که در ابتدا تنها در برخی از شهرهای جنوبی کشت می شد اما هم اکنون در شالیزارهای استان ‌های دیگر نیز کشت می‌شود. قیمت مناسب این برنج جنوبی به همراه طعم و مزه خوبی که دارد جایگاه ویژه ای به این محصول بخشیده است به طوری که در تهران و دیگر شهرهای ایران خواهان زیادی پیدا کرده است.

برنج عنبر بو یکی از محصولاتی است که نیاز به آب فراوان دارد و در حین کاشته ­شدن آب بسیار زیادی را مصرف می­کند، ولی متاسفانه در مناطق جنوبی کشور که برنج عنبربو کشت می­شود مشکل شوری آب وجود دارد که کاشت برنج را در این مناطق سخت می­کند. ولی با این وجود، برنج عنبربو توانسته با شرایط آب و هوایی این مناطق سازگار باشد.

همانطور که در بالا ذکر کردیم شکل ظاهری این نوع برنج، دانه کوتاه است و مجلسی نیست، همین مسئله باعث شده که برنج عنبربو خریداران زیادی نداشته باشد. البته کسانی که فقط یک بار طعم خوش آن را امتحان کنند، برای همیشه آن را در سید غذایی خانواده خود قرار می­دهند.

متاسفانه به علت مدرن نبودن صنعت شالیکوبی استان خوزستان و استفاده از تجهیزات قدیمی، شکستگی برنج عنبربو  زیاد می­باشد و موجب بی­ کیفیت شدن آن شده است.

یکی دیگر از مشکلاتی که برنج عنبربو مانند سایر برنج ­های کشور با آن مواجه است مسئله واردات برنج­ های خارجی است که متاسفانه باعث کاهش قیمت آن و همچنین دلسردی کشاورزان این مناطق شده­است. این امر باعث شده تا برنج عنبربو به دلیل گم­نام بودن با نام­ های دیگر به بازار عرضه شود. هر چند برای شناخته شدن برنج عنبربو نیاز به فرهنگ­ سازی و تبلیغات می­باشد که تاکنون در این زمینه اقدام چندانی صورت نگرفته است.

قیمت برنج عنبربو، مثل سایر برنج ­ها در هنگام برداشت ارزان­تر از فصل بعد از چینش آن است. از لحاظ قیمت به نسبت اکثر برنج­ های داخلی و خارجی به صرفه ­تر است.